Sprawcy przestępstw związanych z jazdą po alkoholu nie mają łatwego życia. Obecnie obowiązujące przepisy są bardzo surowe dla kierowców prowadzących pojazd po alkoholu, a zapowiada się na to, że będą jeszcze surowsze. Jednym z ,,wytrychów’’ pozwalających na zmniejszenie lub uniknięcie dolegliwości związanej ze skazaniem (zwłaszcza w kontekście zakazu prowadzenia pojazdów) jest warunkowe umorzenie postępowania. Czym jest warunkowe umorzenie postępowania i jakie korzyści płyną z jego zastosowania w przypadku jazdy po alkoholu?

Jazda po alkoholu to prawdopodobnie jeden z najbardziej piętnowanych przez ustawodawcę i społeczeństwo czynów zabronionych. Przejawia się to w coraz surowszych zasadach wymierzania kar wobec kierowców prowadzących na ,,podwójnym gazie’’. Dla kierowców szczególnie dotkliwy jest obowiązkowo wymierzany w takich sytuacjach przez Sądy zakaz prowadzenia pojazdów. W pewnych przypadkach istnieje jednak sposób, by Sąd odstąpił od wymierzania zakazu prowadzenia pojazdów – sposobem tym jest warunkowe umorzenie postępowania. Nie w każdej kategorii spraw jednak możliwe jest zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania.

Jazda po użyciu alkoholu a warunkowe umorzenie postępowania

Jazda po alkoholu może być zakwalifikowana jako prowadzenie pojazdu w stanie po użyciu alkoholu, co traktowane jest jako wykroczenie lub jako jazda w stanie nietrzeźwości, co z kolei jest przestępstwem. Kryterium rozgraniczającym wykroczenie od przestępstwa jest w tym wypadku stwierdzone u kierującego stężenie alkoholu.

Przestępstwo jakim jest jazda w stanie nietrzeźwości zachodzi wtedy, gdy poziom stwierdzonego u kierującego alkoholu wynosi powyżej 0,5 promila lub ponad 0,25 mg/l. Z wykroczeniem natomiast mamy do czynienia, gdy stwierdzone u kierowcy stężenie alkoholu wynosi 0,5 promila lub 0,25 mg/l i mniej ale jest niemniejsze niż 0,2 promila i 0,1 mg/l.

W przypadku wykroczeń sprawa jest prosta – Sąd nie ma możliwości zastosowania warunkowego umorzenia postępowania wobec kierowcy, przepisy nie przewidują takiej możliwości. Wynika z faktu, że wykroczenia same w sobie cechują się mniejszą społeczną szkodliwością i dlatego są zagrożone znacznie mniejszymi karami niż przestępstwa.

Jazda w stanie nietrzeźwości a warunkowe umorzenie postępowania

Możliwość zastosowania warunkowego umorzenia postępowania otwiera się w sprawach o przestępstwa jakim jest jazda w stanie nietrzeźwości (art. 178a § 1 i 4 k.k.). W pierwszej kolejności należy jednak zacząć od tego, czym jest warunkowe umorzenie postępowania. Otóż warunkowe umorzenie postępowania to jeden z tzw. środków probacyjnych, czyli związanych z poddaniem sprawcy pewnego rodzaju próbie. W praktyce jest to pewnego rodzaju ,,porozumienie’’ z Sądem – jeżeli Sąd stwierdzi, że istnieją przesłanki do warunkowego umorzenia postępowania, to może (lecz nie musi) je zastosować i tym samym znacznie złagodzić dolegliwość dla oskarżonego (m.in. poprzez brak wymierzania kary), zaś oskarżony zobowiązuje się do przestrzegania porządku prawnego w okresie próby.

Warunkowe umorzenie postępowania jest możliwe wyłącznie w przypadku przestępstw zagrożonych karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą lat 5. Wymóg ten jest spełniony w przypadku jazdy w stanie nietrzeźwości. Aby zastosować warunkowe umorzenie postępowania Sąd musi także stwierdzić, że:

1. wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne;
2. okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości;
3. osoba ubiegająca się o warunkowe umorzenie postępowania nie może jest uprzednio karana za przestępstwo umyślne
4. zachodzi pozytywna prognoza kryminologiczna wobec sprawcy, tj. że sprawca, pomimo umorzenia postępowania, będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

Stopień społecznej szkodliwości czynu Sąd bada biorąc pod uwagę kryteria określone w art. 115 § 2 k.k. Chodzi tu np. o motywację oskarżonego, zagrożenie jakie wywołał na drodze, jakie stężenie alkoholu we krwi miał kierowca, czy na drodze był duży ruch, czy poruszał się po drodze głównej czy też ubocznej itd. Generalnie im większy ruch i większe stężenie alkoholu, tym większa społeczna szkodliwość.

W kwestii braku wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu – chodzi o to, czy sprawstwo oskarżonego jest niewątpliwe. Oczywiście przyznanie się do winy znacznie ułatwia Sądowi pracę, jednakże ta ,,niewątpliwość’’ musi wynikać z całości zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Przesłanka niekaralności jest w miarę oczywista – chodzi wyłącznie o brak karalności za przestępstwa umyślne. W tym kontekście należy pamiętać, że sprawca jest niekarany, jeżeli nastąpiło już zatarcie skazania.

Pozytywna prognoza kryminologiczna sprowadza się zaś do założenia, że kierowca mimo warunkowego umorzenia postępowania wobec niego, będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Takiego założenia Sąd dokonuje oceniając np. postawę kierowcy w czasie postępowania, jego właściwości i warunki osobiste jak również dotychczasowy styl życia. W tym kontekście atutem jest dotychczasowa niekaralność, brak negatywnej historii drogowej, ustabilizowany tryb życia, konieczność wykorzystywania prawa jazdy w pracy zawodowej czy prowadzenia działalności gospodarczej etc.

Co daje warunkowe umorzenie postępowania?

Podstawową zaletą warunkowego umorzenia postępowania jest fakt, że Sąd nie wymierza oskarżonemu kary, jaka grozi za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości. Za ,,zwykłą’’ jazdę w stanie nietrzeźwości (art. 178a § 1 k.k.) co do zasady grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2. Natomiast za jazdę w stanie nietrzeźwości kwalifikowaną z art. 178a § 4 k.k. grozi kara pozbawienia wolności od lat 3 do 5. Stosując warunkowe umorzenie postępowania Sąd ,,odpuszcza’’ zastosowanie tej kary. Ma to taki skutek, że w świetle przepisów sprawca wobec, którego zastosowano warunkowe umorzenie postępowania jest osobą dalej w świetle prawa niekaraną – innymi słowy warunkowe umorzenie postępowania nie podlega wpisowi do KRK i można uzyskać zaświadczenie o niekaralności.

Ponadto warunkowe umorzenie postępowania daje Sądowi także możliwość ,,odpuszczenia’’ lub znacznego złagodzenia wobec sprawcy obowiązku zapłaty świadczenia na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, jak również – co zdaje się najkorzystniejsze dla kierowcy – zakazu prowadzenia pojazdów.

Jeżeli Sąd nie zastosuje warunkowego umorzenia postępowania, to w przypadku stwierdzenia winy kierowcy, skazując go za ,,zwykłą’’ jazdę w stanie nietrzeźwości (art. 178a § 1 k.k.), ma obowiązek orzeczenia wobec niego obowiązku zapłaty świadczenia pieniężnego w kwocie co najmniej 5000 zł (maksymalnie 60.000 zł) jak również zakazu prowadzenia pojazdów na co najmniej 3 lata (ale maksymalnie do 15 lat). W przypadku kierowcy, któremu postawiono zarzut z art. 178a § 4 k.k. Sąd ma obowiązek orzeczenia świadczenia pieniężnego w kwocie co najmniej 10.000 zł (maksymalnie 60.000 zł) i dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów.

Stosując warunkowe umorzenie postępowania Sąd może, ale nie musi, zastosować wobec sprawcy zakaz prowadzenia pojazdów maksymalnie do lat 2, przy czym w ogóle nie musi go stosować. Rzecz ma się podobnie w odniesieniu do świadczenia pieniężnego – Sąd może, ale nie musi zastosować wobec sprawcy świadczenie pieniężne. Powody dla których warto ubiegać się o warunkowe umorzenie postępowania są więc oczywiste.

Podjęcie warunkowo umorzonego postępowania i okres próby

Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia. Przez okres próby i przez kolejne 6 miesięcy od jego zakończenia kierowca musi przestrzegać przepisów prawa. W przypadkach gdy osoba, wobec której nastąpiło warunkowe umorzenie postępowania, dopuści się ponownie tego samego czynu w stosunku do którego nastąpiło warunkowe umorzenie postępowanie i zostanie to stwierdzone prawomocnym wyrokiem, Sąd obowiązkowo podejmuje warunkowo umorzone postępowanie.

Sąd może także podjąć warunkowo umorzone postępowanie, jeżeli:

• sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne niż w/w przestępstwo, jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego;
• sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.

Pomoc profesjonalnego obrońcy w sprawach jazdy po alkoholu bywa nieoceniona. Adwokat posiadający doświadczenie w zakresie przestępstw związanych z jazdą po alkoholu z pewnością przygotuje wniosek do Sądu uwzględniający całokształt okoliczności związanych ze sprawą i osobą oskarżonego. Sądy rzadko ,,same z siebie’’ stosują warunkowe umorzenie postępowania – dobry wniosek sporządzony przez doświadczonego adwokata to podstawa.

Opracowano na podstawie:

Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2008 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1444 z późn. zm.).

 

Adw. Marcel Marszałek

+48 518 645 016

pomoc@jazda-po-alkoholu.pl