Począwszy od 1 czerwca 2017 r. ucieczka przed policją stanowi jedno z przestępstw określonych w Kodeksie karnym. Czym innym jednak jest zachowanie polegające na niezatrzymaniu się do kontroli i kontynuowaniu jazdy, a czym innym kontynuowanie jazdy mimo wydanego przez funkcjonariusza polecenia zatrzymania pojazdu. Nie każda jednak sytuacja niezatrzymania pojazdu mimo wydanego przez funkcjonariusza polecenia, może być kwalifikowana jako ucieczka przed policją.
Rok 2022 r. zaczął się ,,ekscytująco’’ dla kierowców, którzy już od jakiegoś czasu muszą borykać z nowymi stawkami mandatów karnych za wykroczenia drogowe. Nowy rok to także zmiany zasad związanych z przyznawaniem punktów karnych, wyższe kary za brak OC jak również uzależnienie stawek OC od historii drogowej kierowców. Co jednak z kierowcami, którzy nie zatrzymują się do kontroli lub decydują się na ucieczkę przed policją? Czy dla tych kierowców coś się zmieniło?
Niezatrzymanie się do kontroli
Niezatrzymanie się do kontroli różni się znacząco od kontynuowania jazdy mimo wydanego przez funkcjonariusza polecenia zatrzymania pojazdu. Różnice sprowadzają się do tego, że niezatrzymanie się do kontroli stanowi wykroczenie, które podlega znacznie mniejszej karze niż stanowiące przestępstwo kontynuowanie jazdy mimo wydanego przez funkcjonariusza polecenia zatrzymania pojazdu.
Zgodnie z treścią art. 92 § 2 Kodeksu wykroczeń (dalej: k.w.), kto w celu uniknięcia kontroli nie stosuje się do sygnału osoby uprawnionej do kontroli ruchu drogowego, nakazującego zatrzymanie pojazdu, podlega karze aresztu albo grzywny. Ponadto jak stanowi § 3 w/w przepisu, w sytuacji popełnienia wskazanego wykroczenia Sąd ma możliwość wymierzenia sprawcy zakazu prowadzenia pojazdu w wymiarze od 6 miesięcy do 3 lat.
Uprawnienia do kontroli ruchu drogowego posiadają nie tylko Funkcjonariusze Policji ale także m.in. funkcjonariusze Żandarmerii Wojskowej, Straży Granicznej, Inspekcji Transportu Drogowego.
Kara aresztu wymierzana jest w dniach w wymiarze od 5 do 30 dni. Jej celem jest krótkotrwałe osadzenie ukaranego w areszcie celem ,,wstrząśnięcia’’ nim i wywołania określonego efektu wychowawczego. Wykonanie tej kary przebiega w sposób podobny do wykonywania kary pozbawienia wolności. Osoba, którą skazano na karę aresztu, osadzana jest w zakładzie karnym typu półotwartego, chyba że szczególne okoliczności przemawiają za osadzeniem jej w zakładzie karnym innego typu. Ukarani karą aresztu odbywają ją zazwyczaj w systemie zwykłym, osobno od innych skazanych, chyba że szczególne względy przemawiają za skierowaniem do innego systemu niż system zwykły (tj. systemu programowego oddziaływania czy systemu terapeutycznego).
Nowością, która pojawiła się z początkiem 2022 r. jest znacznie powiększona górna granica grzywny, jaką można wymierzyć za wykroczenie jakim jest niezatrzymanie się do kontroli. Otóż za niezatrzymanie się do kontroli sprawcy może zostać wymierzona kara grzywny w wysokości od 20 do aż 30.000 zł. Przed nowym rokiem Sąd mógł wymierzyć grzywnę maksymalnie do 5.000 zł. Oczywiście Sąd wymierzając grzywnę, ma obowiązek wziąć pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Popełnienie opisywanego wykroczenia nie jest więc równoznaczne z obowiązkiem zapłaty najwyższej stawki grzywny.
Ucieczka przed policją
Tak jak wspominano, niezatrzymanie pojazdu mimo wydanego przez uprawnionego funkcjonariusza polecenia stanowi przestępstwo. Zgodnie z treścią art. 178b Kodeksu karnego (dalej: k.k.) kto, pomimo wydania przez osobę uprawnioną do kontroli ruchu drogowego, poruszającą się pojazdem lub znajdującą się na statku wodnym albo powietrznym, przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych, polecenia zatrzymania pojazdu mechanicznego nie zatrzymuje niezwłocznie pojazdu i kontynuuje jazdę, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Co więcej, w razie skazania sprawcy za przestępstwo z art. 178b k.k., Sąd obowiązkowo wymierza sprawcy zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w wymiarze od 1 roku do lat 15.
Zobacz również: Blokada alkoholowa, czyli sposób na ,,skrócenie’’ zakazu prowadzenia pojazdów.
W tym miejscu należy się na chwilę zatrzymać i dokonać analizy treści przytoczonego przepisu. Jak bowiem wskazano powyżej, nie każde niezatrzymanie się na żądanie funkcjonariusza, będzie podlegać karze wskazanej w art. 178b k.k.
W pierwszej kolejności zwrócić uwagę na czynność sprawczą jaką jest niezatrzymanie pojazdu i kontynuowanie jazdy. Aby odpowiadać z art. 178b k.k. sprawca musi zrealizować obie te czynności.
Nie popełnia tego przestępstwa z art. 178b k.k. sprawca, który zatrzymuje pojazd, wysiada z niego i ucieka pieszo.
Pojazd powinien zostać zatrzymany niezwłocznie, tj. już w pierwszym momencie, w którym po zobaczeniu lub usłyszeniu sygnałów nakazujących zatrzymanie pojazdu możliwe jest jego bezpieczne unieruchomienie.
Osobą uprawnioną do dawania uczestnikom ruchu poleceń lub sygnałów jest nie tylko policjant ale także m.in. inspektor Inspekcji Transportu Drogowego, a w pewnym zakresie także strażnik miejski, strażnik graniczny, funkcjonariusz Żandarmerii Wojskowej. Należy jednak zaznaczyć, że zgodnie z treścią art. 178b k.k. wymagane jest by funkcjonariusz wydający polecenie poruszał się pojazdem (np. samochód, motocykl) lub znajdował na statku wodnym albo powietrznym. Chodzi tu więc przede wszystkim o sytuacje pościgowe. W sytuacji zatem, gdy sprawca nie zatrzyma pojazdu, np. gdy policjant patrolu pieszego lub policjant stojący obok zaparkowanego auta a nawet siedzący wewnątrz zaparkowanego samochodu, da polecenie zatrzymania się – sprawca popełnia wykroczenie z art. 92 § 2 k.w., a nie przestępstwo z art. 178b k.k.
Przepis wskazuje, że polecenie zatrzymania pojazdu musi zostać wydane przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych. Należy zwrócić na fakt, że ustawodawca wymaga by polecenie zatrzymania się nastąpiło przy użyciu sygnałów dźwiękowych i dźwiękowych. Treść ustawy wskazuje więc, że jeśli polecenie będzie wydane np. tylko przy pomocy sygnałów świetlnych, nie dojdzie do wyczerpania znamion przestępstwa z art. 178b k.k. Policjant poruszający się radiowozem może zasygnalizować zamiar zatrzymania pojazdu przez krótkie włączenie niebieskiego światła i sygnału dźwiękowego. Sygnałem dźwiękowym nie będzie się natomiast polecenie słowne wydane za pomocą urządzenia nagłaśniającego.
Czy udział adwokata w takiej sprawie jest konieczny?
Sprawy o niezatrzymanie się do kontroli ale najbardziej te o ucieczkę przed policją, to sprawy często skomplikowane i towarzyszy im często wiele niuansów, których nie dostrzega się na pierwszy rzut oka. W sprawach o wykroczenie udział adwokata może się przydać w negocjacjach z Sądem co do wysokości kary, a ta na skutek zmian, które weszły w życie z początkiem 2022 r., może być dotkliwa (nawet 30.000 zł!). W sprawach o przestępstwo jakim jest ucieczka przed policją, udział adwokata może być przydatny w analizie, czy zachowanie kierującego pojazdem w ogóle wyczerpało znamiona przestępstwa. Pomoc tego rodzaju jest nieoceniona i może pozwolić na uniknięcie długotrwałego zakazu prowadzenia pojazdów, jak również na uniknięcie wysokiej kary.
Opracowano na podstawie:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2345 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2008 z późn. zm.).
Adw. Marcel Marszałek
Jeżeli potrzebujesz porady prawnej lub obrońcy gdy zostałeś(aś) oskarżony(a) napisz.
Oddział Warszawa:
ul. Dywizjonu 303 149C, lok. 61, Warszawa